Artrit Yönetiminde Beslenme Stratejileri: Enflamasyonla Mücadele ve Semptomların Giderilmesi Eklemlerde ağrı, şişlik ve/veya hassasiyet ile karakterize olan artrit, büyük ölçüde inflamasyondan kaynaklanır.

CDC(Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezi) istatistiklerine göre, her 4 yetişkinden 1’i, doktorların teşhis ettiği bir tür artritle yaşıyor. En yaygın görülen iki artrit türü vardır:

Osteoartrit [OA]

Eklem kıkırdağının bozulmasından kaynaklanan OA genellikle elleri, ayakları, kalçaları, dizleri ve omurgayı etkiler. 

Romatoid Artrit [RA]

Otoimmün bir hastalık olarak kabul edilen RA, eklemlerin iç yüzeyinde hasara neden olur ve çoğunlukla ellerde, bileklerde ve ayaklarda görülür.

Bunlar klinik olarak farklı durumlar olsa da, gıdalarda ve takviyelerde bu semptomların şiddetini azaltmaya yardımcı olabilecek bazı önerilerle çalışmalarla desteklenmektedir. Artritli kişilere anlamlı ve uygulanabilir beslenme rehberliğini sağlamak için en iyi mevcut kanıtları inceleyelim: Besinler açısından bakacak olursak;

RA’da semptomları azaltmak için besin değişikliklerinin potansiyelini OA’ya göre daha fazla kanıt desteklerken, her iki duruma ilişkin kanıtların tamamı “anti-inflamatuar” beslenme tarzını desteklemeye, yöneliyor. 2021’de Nutrients Journal’ın meta-analizinlerin sistematik derlemesinde, antiinflamatuar beslenmenin RA hastalarında besin türleri kaynaklı ağrıyı azaltma olasılığının yüksek olduğunu belirledi. 

OA için, dört yıl boyunca yürütülen 2020 prospektif bir kohort çalışması, en antiinflamatuar beslenme şekline sahip bireylerin osteoartrit gelişme riskinin en düşük olduğunu gösterdi. Belirli gıdaların ve besin maddelerinin anti-inflamatuar kapasitesi, DII – Diyet İnflamatuar İndeksi adı verilen bir birim ile ölçülür. Bu ölçüme göre en çok antiinflamatuar olarak kabul edilen bazı öğelere bir göz atalım.

Yeşil ve Diğer Çaylar

Siyah çay ve oolong, rooibos ve papatya gibi flavonoid içeriği yüksek tüm çaylar.

Beta karoten

Tatlı patates ve havuçta en fazla bulunan beta-karoten, önemli antiinflamatuar potansiyele sahip bir A Vitamini öncüsüdür.

Sarımsak, Soğan ve Diğer Bitkiler

Eğer bunları çiğ ve tane olarak tüketemiyorsanız, toz haline getirilmiş formların da önemli bir rolü olabilir. Adaçayı, biberiye, çemen otu ve maydanoz gibi diğer önemli otlar ve baharatlar da aynı şekilde.

Magnezyum ve Lif Açısından Zengin Gıdalar

Magnezyum ve lif, çoğu insan tarafından az tüketilen iki antiinflamatuar besindir. Her ikisinde de yüksek olan en yaygın gıdalar fındık ve tohumlar (her tür), kinoa ve kahverengi pirinç gibi tam tahıllar, ıspanak ve lahana gibi yapraklı yeşillikler ve mercimek, nohut vb. baklagillerdir.

Omega-3 yağ asitleri

Omega-3’ler en temel antiinflamatuar gıda bileşenidir, ancak hepsi eşit şekilde üretilmemiştir. Sağlığın iyileştirilmesi söz konusu olduğunda, yalnızca somon, alabalık, sardalya ve uskumru gibi yağlı balıklarda bulunan uzun zincirli omega-3’lerden olan EPA/DHA’nın diğer kaynaklara göre belirgin bir avantajı vardır. Bitki bazlı omega-3 olan ALA, ceviz, keten, chia, tofu, tempeh ve edamame gibi soya bazlı gıdalarda bulunur; soya gıdalarının son bahsedilen grubu aynı zamanda yüksek düzeyde antiinflamatuar izoflavon bileşiklerinin de kaynaklarıdır.

Osteoartrit Hakkında Ek Düşünceler

2018 yılında Romatoloji Dergisi, OA’nin iyileştirilmesinde beslenmenin rolü hakkında bir inceleme makalesi yayınladı. Antiinflamatuar gıdaların daha fazla tüketilmesiyle çözülebilecek birkaç öneride bulundular. Balık kaynakları veya takviyelerden Omega-3 [DHA/EPA] alımının artırılması:

• Kan Seviyesindeki Kolesterolü Düşürmek
• Yeterli K ve K2 Vitamini Tüketmek olduğunu belirttiler.

DII endeksinde diğerlerinden daha yüksek puan alan çok güçlü bir besin bileşeninden daha bahsetme istiyorum.

Zerdeçal

Hem RA hem de OA hastaları için zerdeçalın, özellikle kurkumin takviyesi olarak kullanımını destekleyen oldukça güçlü kanıtlar mevcuttur. Son meta-analizlerin sistematik derlemesindeki veriler, hem RA hem de OA’de inflamasyonu ve klinik semptomları orta derecede azaltmak için kurkumin kullanımını destekleme yönünde eğilimler göstermektedir. DII’ye göre bir başka yüksek düzeyde antiinflamatuar diyet bileşeni olan zencefil de özellikle OA’de semptomların hafifletilmesine yönelik ilgi uyandırmıştır.

Takviye kullanımına meyilli olmayanlarda bile mutfak baharatı olarak zencefil ve zerdeçalın eklenmesi herhangi bir beslenme programının antiinflamatuar kapasitesine mütevazı bir katkı sağlayacağını söylemeden geçemeyeceğim.

Anti-inflamatuar beslenme ışığınız olsun…

Eczaci Dergisi’ndeki yazima buradan ulasabilirsiniz.

Uzman Diyetisyen Ezgi Öztürk Darici